شنود صدای کاربران توسط اینستاگرام؛ آیا حریم خصوصی ما در خطر است؟
چند سالی می‌شود که موضوع شنود‌های تلفنی از سوی پلتفرم‌های معروف فضای مجازی و حتی جاسوسی از طریق آنها باعث شده تا نگرانی‌های جدی در مورد استفاده کاربران از آنها مطرح شود. موضوعی که حتی در جنگ اخیر نیز نمودی عینی داشت و اعلام شد کشورهای متخاصم، از طریق واتساپ جاسوسی کرده و شهروندان را ردیابی می‌کنند. موضوعی که چند وقتی است در مورد اینستاگرام که حالا تعداد کاربران آن به بیش از 3 میلیارد رسیده، پررنگ‌تر شده و گفته می‌شود این پلتفرم نیز به مکالمات کاربران خود گوش می‌دهد. حالا اما این اظهار‌نظرها به نظر می‌رسد چنان مدیران این شبکه اجتماعی را تحت فشار قرار داده که آنها را وادار به واکنش و تکذیب این اخبار کرده است.
آغاز یک حرکت مشکوک
ماجرای شنود مکالمات کاربران اما چیز جدیدی نیست. از سال 2010، هر‌از‌چند‌گاهی اخباری در مورد در فضای مجازی منتشر می‌شود که براساس آن گفته می‌شود اینستاگرام و فیسبوک با میکروفون گوشی ما را شنود می‌کنند. چنین ادعاهایی برمبنای شواهدی قرار دارد که در مورد ارائه تبلیغ‌های این شبکه اجتماعی در زمان‌های خاص مطرح می‌شود. طرفداران این ادعا می‌گویند؛ بهترین دلیل در مورد شنود تلفن‌های ما آن است که معمولا وقتی کاربران درباره موضوعی با دیگران صحبت می‌کنند، چند روز یا حتی چند ساعت بعد، یک پست درباره آن موضوع در بخش اکسپلور اینستاگرام آنها به نمایش در‌می‌آید.
این اتفاق شگفت‌انگیز، زمانی بسیاری از شهروندان را متعجب می‌‌کرد. در آغاز برخی تصور می‌‌کردند که دچار نوعی توهم شدند، یا مثلا دلیل آن را جستجوی پیشین خود می‌دانستند، حتی ممکن بود فکر کنند که برحسب اتفاق، با همان موضوع برخورد کرده‌اند.موضوعی که باعث شده تا عموم مردم به این نتیجه برسند که احتمال شنیده شدن صدای آنها توسط اینستاگرام، تحلیل داده‌ها و ارائه تبلیغات یا محتوایی مربوط به آن وجود دارد.
افشاگری یک شرکت تخصصی
سال گذشته بود که یک وبسایت افشاگر به نام 404 مدیا ادعا کرد شرکت متا با سیستم «شنود فعالانه» حرف‌های ما را می‌شنود و بر طبق آن، برای‌مان تبلیغات هدفمندی ارائه می‌دهد. انتشار این گزارش در یکی از رسانه‌های داخلی و بازتاب آن در شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا بسیاری از کاربران از تجربه‌های مشابه خود بگویند و صحت این گزارش را تایید کنند. گفته می‌شود بعد از انتشار گزارش 404مدیا، گوگل شرکت CMG را از فهرست شرکای خود حذف کرده است.
چگونه صدای ما را می‌شنوند؟
اما شاید این سوال مطرح باشد که اینستاگرام چگونه و با چه مجوزی صدای ما را شنود می‌کند؟ شاید جالب باشد که بدانید این خود ما هستیم که به این پلتفرم اجازه دسترسی می‌دهیم! در ابتدای عضویت در این شبکه اجتماعی، معمولا دسترسی به میکروفن در بخش تنظیمات فعال است و کمتر کاربری آن را محدود می‌کند! درحالیکه اگر قرار به شنود باشد، از طریق همین دسترسی انجام می‌شود.
همچنین براساس دسترسی‌هایی که ما به این پلتفرم‌ها می‌دهیم، آنها می‌توانند با ردیابی موقعیت مکانی، حتی زمانی که کاربران به اپ رسانه‌های اجتماعی وارد نشده‌اند، پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک می‌توانند مکان تلفن‌های همراه آنها را با اجازه خودشان ردیابی کنند. اگر کاربر در مجاورت دوستی که اخیراً به صورت آنلاین با او ارتباط برقرار کرده است، در مورد یک محصول خاص گفتگو کند، پلتفرم هم می‌تواند با این صحبت‌ها ارتباط برقرار کند و تبلیغات مرتبط را به فرد نشان دهد. گرچه مشخص نیست اینستاگرام به چه شکل صدای کاربران را می‌شنود؛ و شیوه عملکرد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن دقیقاً چیست و چگونه داده‌ها را پردازش می‌کند؟
رئیس اینستا؛ تصور می‌کنید شنود می‌شوید!
اما هر چه هست، ادامه پیدا کردن این اظهار نظرها و شدت گرفتن آنها باعث شد تا رئیس اینستاگرام، در حساب کاربری خود و در واکنش به موضوع شنود توسط آنها؛ اعلام کند که برخلاف تصور رایج، اینستاگرام و شرکت مادر آن یعنی متا از میکروفون کاربران برای شنود و هدف‌گذاری تبلیغاتی استفاده نمی‌کنند. او گفت این تصور قدیمی یک تئوری توطئه است که بارها از سوی شرکت رد شده، هرچند بسیاری از کاربران همچنان باور دارند.
موسری در توضیحاتش گفت بسیاری از مردم، حتی همسر خودش، از او پرسیده‌اند که چطور متا می‌تواند تبلیغاتی به این دقت نمایش دهد. او تأکید کرد این موضوع ربطی به شنود ندارد، بلکه به دلیل الگوریتم‌های قدرتمند و همکاری نزدیک با تبلیغ‌دهندگان است. برای نمونه، وقتی کاربری به وبسایت یک برند سر می‌زند، اطلاعات آن با متا به اشتراک گذاشته می‌شود و همین داده‌ها در نمایش تبلیغات مشابه به کار می‌رود.
او همچنین مدعی شده که روشن شدن میکروفن گوشی، علائمی مثل نمایش چراغ بالای صفحه یا مصرف سریع‌تر باتری دارد، بنابراین اگر چنین چیزی رخ می‌داد، کاربران به‌سادگی متوجه می‌شدند. موسری اضافه کرد که بسیاری از مواقع این حس «انگار گوشی فکر آدم را می‌خواند» درواقع حاصل تصادف یا روان‌شناسی ناخودآگاه است. مثلاً ممکن است تبلیغی را قبل از گفت‌وگو دیده باشید، اما متوجه آن نشده باشید و بعد در گفت‌وگو همان موضوع به ذهن‌تان آمده باشد. با تمام این تفاصیل به نظر می‌رسد هنوز صحت سخنان رئیس اینستاگرام در هاله‌ای از ابهام است. بنابراین چندان دور از انتظار نخواهد بود که در آینده‌ای نزدیک، دوباره شاهد انتشار اخباری در مورد شنود مکالمات کاربران پلتفرم‌ها باشیم!
